Mỗi giáo viên chủ nhiệm khi nhận công việc chủ nhiệm đều cảm thấy tự hào về vai trò và trách nhiệm cao quí của mình bởi vì giáo viên chủ nhiệm mang một vị trí đặc biệt mà giáo viên khác không thể thay thế được.
Giáo viên chủ nhiệm không chỉ là cố vấn của tất cả học sinh trong mọi hoạt động học tập hoặc phong trào mà còn là người gần gũi và chia sẻ với các em mọi chuyện vui, chuyện buồn động viên khi các em nhớ nhà, chăm sóc các em khi đau ốm nhắc nhở, uốn nắn mỗi khi các em vấp ngã. Người ta ví rằng giáo viên chủ nhiệm như một vị nhạc trưởng trong dàn hợp xướng vì dàn nhạc ấy có chơi lỗi nhịp hay không là do sự chỉ đạo của vị nhạc trưởng.
Công tác chủ nhiệm lớp rất phong phú và đa dạng, kinh nghiệm của lớp này có thể không phù hợp với lớp khác, có hiệu quả với khóa trước song không hiệu quả với khóa sau… đòi hỏi giáo viên chủ nhiệm phải nhạy cảm, năng động và sáng tạo để có phương pháp giáo dục cho phù hợp. Bản thân tôi cũng đã tham gia làm công tác chủ nhiệm lớp nhiều năm và đã thu được khá nhiều thành công. Trong phạm vi bài viết này tôi xin được chia sẻ đôi điều về công tác chủ nhiệm của mình với vai trò là người truyền đam mê học tập cho các em học sinh để các đồng nghiệp cùng tham khảo.
Buổi giao ban chủ nhiệm chiều thứ sáu hàng tuần.
Trước khi thắp sáng được niềm mê học tập của học sinh người giáo viên chủ nhiệm cần làm những công việc sau:
Giáo viên chủ nhiệm là người hiếu rõ học sinh của mình:
giáo viên chủ nhiệm là người hiểu sâu sắc tính chất đặc thù của trường dân tộc nội trú. Học sinh sống xa bố mẹ, thiếu tình yêu thương, sự chăm sóc, nuôi dạy trực tiếp của gia đình. GVCN là người trực tiếp tổ chức, hướng dẫn các em bước vào cuộc sống nội trú, tuân theo những qui định chặt chẽ của lớp, của trường. giáo viên chủ nhiệm cần dành nhiều thời gian rảnh rỗi để tìm hiểu hoàn cảnh của các em học sinh thông qua các bạn trong lớp hoặc từ chính bản thân các em. Đặc biệt, giáo viên chủ nhiệm cần phải quan tâm nhiều hơn đến những em có hoàn cảnh đặc biệt, những em mồ côi cha mẹ, những em có khó khăn trong cuộc sống. Tạo sự tin tưởng của học sinh là điều hất sức quan trọng đối với người giáo viên chủ nhiệm vì chỉ khi các em yêu thương gắn bó, gần gũi với giáo viên chủ nhiệm các em mới thể hiện khả năng của bản thân.
Giáo viên chủ nhiệm phải biết luôn lắng nghe những chia sẻ của các em (đôi khi là những câu chuyện không đầu, không cuối) vì qua đó giáo viên chủ nhiệm vẫn thu được những thông tin nào đó về lớp hoặc về bản thân em học sinh đó. Đừng vì sợ mất vài phút mà tạo nên sự hụt hẫng, tạo nên khoảng trống giữa cô trò. Với những thông tin chia sẻ của các em, giáo viên chủ nhiệm có trách nhiệm là người tư vấn khi các em có nhu cầu kết bạn cùng giới hoặc khác giới, hay giúp các em sang suốt tháo gỡ những phân vân, bối rối trước chính quyết định của mình.
Ngoài ra, giáo viên chủ nhiệm cần thật sự coi tập thể lớp chủ nhiệm như tổ ấm, dành hết tâm huyết và tình cảm thân thương cho các em.
Giáo viên chủ nhiệm với vai trò như là “Hiệu trưởng nhỏ” quản lý, chỉ đạo các hoạt động của tập thể lớp:
Giáo viên chủ nhiệm là người nhận nhiệm vụ từ hiệu trưởng để quản lý, chỉ đạo các hoạt động học tập và thực hiện nề nếp của lớp chủ nhiệm. Để làm tốt nhiệm vụ của mình, giáo viên chủ nhiệm cần huấn luyện, bồi dưỡng khả năng tự quản cho học sinh để các em có khả năng tự quản lý và tổ chức mọi hoạt động của lớp.
Để học sinh đạt được sự chủ động, tích cực, giáo viên chủ nhiệm phải xây dựng một đội ngũ cán bộ lớp đầy nhiệt huyết, tự tin và đoàn kết. Chọn học sinh là cán bộ lớp phải có học lực khá trở lên, có uy tín với bạn bè và có khả năng điều khiển mọi hoạt động tập thể lớp, làm nòng cốt trong các hoạt động học tập.
Giáo viên chủ nhiệm giữ vai trò quan sát, giúp đỡ, uốn nắn và điều chỉnh các em, không phải là người trực tiếp tổ chức và điều khiển thay cho học sinh. Giáo viên chủ nhiệm có kịp thời giúp các em điều chỉnh quá trình hoạt động thì cán bộ lớp mới đạt được những kết quả mong muốn.
Giáo viên chủ nhiệm phải biết khơi gợi tiềm năng sáng tạo của các em trong việc đề xuất mọi hoạt động phù hợp với yêu cầu chủ đề của từng tháng, từng học kì và cả năm học. Điều đó không có nghĩa giáo viên chủ nhiệm khoán trắng, đứng ngoài mọi hoạt động của học sinh mà sẽ tham gia để giúp đỡ các em vào những lúc các em gặp khó khăn khi hoạt động. Có như vậy giáo viên chủ nhiệm mới đủ sức thuyết phục, thực sự chinh phục được học sinh để giáo dục các em và như vậy mới có thể làm tốt nhiệm vụ của mình.
Giáo viên chủ nhiệm đề cao vai trò của mỗi cá nhân trong tập thể lớp, giúp các em nhận thức rằng để hoàn thành tốt bất cứ công việc gì cũng cần đến sức mạnh tập thể và sự đoàn kết. Chỉ có sự đoàn kết, đồng lòng mới có được thành công.
Giáo viên chủ nhiệm là người thắp sáng đam mê học tập của học sinh:
Giáo viên chủ nhiệm tổ chức tốt hoạt động học tập của học sinh vì đây là nhiệm vụ trọng tâm trong nhà trường, bởi vì nếu giáo viên giảng dạy nhiệt tình nhưng học sinh không thật sự cố gắng thì mọi nỗ lực của thầy cũng vô hiệu. Vì vậy, giáo viên chủ nhiệm phải giác ngộ các em ý thức về quyền lợi, nghĩa vụ và trách nhiệm của người học sinh. Người giáo viên chủ nhiệm cần khơi gợi niềm tự hào khi được học ở mái trường Vùng Cao Việt Bắc có bề dày truyền thống, có đầu tư về đội ngũ giáo viên có chuyên môn cao, có kinh nghiệm trong giảng dạy và chủ nhiệm, luôn là cánh chim đầu đàn trong hệ thống các trường dân tộc nội trú trên cả nước…
Để thắp sáng đam mê học tập của học sinh, bản thân người giáo viên chủ nhiệm cũng phải là một tấm gương sáng về tinh thần tự học tập và phấn đấu. Có như thế các em mới thấy tự hào về giáo viên chủ nhiệm, mới thấy thầy cô chủ nhiệm là thần tượng cần noi theo, mới ý thức được ý nghĩa của việc chuyên cần và sáng tạo trong học tập. Vì vậy. giáo viên chủ nhiệm cần luôn gương mẫu, đi đầu trong các hoạt động chuyên môn vì học sinh lớp chủ nhiệm sẽ rất tự hào vì thầy cô giáo chủ nhiệm của mình là giáo viên dạy giỏi, có uy tín.
Để thắp sáng được ngọn lửa đam mê học tập của học sinh, người giáo viên chủ nhiệm cần phối hợp nhiều biện pháp khác nhau, cần biết sáng tạo trong công việc chủ nhiệm. Ngoài những biện pháp quan trọng kể trên, một số biện pháp thường đem lại hiệu quả cao trong công tác chủ nhiệm lớp có thể kể đến như sau:
Nêu những tấm gương sáng về học tập:
Trong các giờ sinh hoạt giáo viên chủ nhiệm nên lồng ghép vào nội dung sinh hoạt những tấm gương về học tập trong trường ở những khoá học trước hoặc những tấm gương học sinh nghèo vượt khó để các em tự xây dựng những thần tượng để tôn thờ. Nêu gương điển hình ngay trong tập thể lớp hàng tuần, hàng tháng, từng học kỳ.
Tổ chức phong trào thi đua học tập với những “Đôi bạn cùng tiến”:
Giáo viên chủ nhiệm cho học sinh đăng ký những “Đôi bạn cùng tiến” cùng cố gắng, giúp đỡ nhau học tập sau đó đưa khen thưởng những đôi bạn nào có thành tích học tập xuất sắc nhằm tạo ra sự cạnh tranh trong học tập. Các đôi bạn học tập này sau 2 tuần hoặc 3 tuần có thể thay đổi bạn học nếu cảm thấy chưa có kết quả học tập như mong muốn. Ngoài đôi bạn cùng học trên lớp khuyến khích các em cùng tự học với các bạn ở trong phòng ở.
Tạo niềm tin vào khả năng của chính mình:
Giáo viên chủ nhiệm là người vun đắp những ước mơ của các em, động viên khích lệ kịp thời khi các em có tiến bộ, nhắc nhở các em khi có biểu hiện chểnh mảng. Mọi con đường đều dẫn đến thành công nếu mỗi ngày các em biết tự tích luỹ thêm kiến thức vì “ Kiến tha lâu cũng đầy tổ”.
Có nhiều nhân tố dẫn đến thành công của một lớp chủ nhiệm như sự chỉ đạo quan tâm của Đảng uỷ, ban Giám hiệu, phòng Đào tạo, các phòng ban có liên quan, sự nỗ lực hết mình của học trò và trong đó có sự đóng góp không nhỏ của người giáo viên chủ nhiệm vì giáo viên chủ nhiệm là người cha, người mẹ thứ hai của học sinh và hiểu rất rõ những đứa con của mình. Giáo viên chủ nhiệm không chỉ quản lý lớp bằng các con số, bằng các nội qui, qui định mà thật sự phải bằng tình cảm cô trò, là tình thương của người mẹ, người cô, người dì. Trong các hoạt động phong trào của học sinh giáo viên chủ nhiệm không phải chỉ là người hô hào mà phải hoà nhập, tích cực tham gia cùng các em.
Làm tốt những việc trên, chúng ta - những người giáo viên chủ nhiệm - thực sự đã thắp sáng được ngọn lửa đam mê học tập cho các em, giúp các em trở thành những hạt nhân vừa hồng vừa chuyên trong tương lai về phục vụ quê hương, góp phần vào sự nghiệp phát triển và tiến bộ của đồng bào các dân tộc Việt Nam.