TRƯỜNG PHỔ THÔNG VÙNG CAO VIỆT BẮC - THÁCH THỨC VÀ HỘI NHẬP
Được thành lập năm 1957, trong hành trang hơn 54 năm xây dựng, phát triển và trưởng thành, Trường PT Vùng cao Việt Bắc đã 3 lần vinh dự được đón Bác Hồ về thăm. Lời dạy của Người luôn là động lực mạnh mẽ để các thế hệ cán bộ, giáo viên và học sinh của trường phấn đấu, thi đua làm theo: "Dạy thật tốt, học thật tốt và phục vụ thật tốt vì các cháu đây là những mầm non xanh tươi của dân tộc. Phải có tình thương yêu dạy dỗ chu đáo, phải chú ý chăm sóc đến đời sống, sức khỏe của các cháu, làm sao cho các mầm non đó phát triển ngày càng xanh tươi để sau này các cháu sẽ trở thành những cán bộ tốt của cả dân tộc". Trách nhiệm nặng nề của sự nghiệp trồng người được đặt trên đôi vai của cán bộ giáo viên Trường phổ thông Vùng cao Việt Bắc. Đó còn là kim chỉ nam cho mọi hoạt động của Trường trong suốt những năm qua.
Thực hiện nhiệm vụ tạo nguồn cán bộ là người dân tộc thiểu số cho các tỉnh miền núi Miền Bắc nước ta, Nhà trường luôn nhận được sự quan tâm của các đồng chí lãnh đạo Đảng và Nhà nước, Bộ Giáo dục - Đào tạo, tỉnh Thái Nguyên nơi trường đứng chân. Qua từng thời kỳ, với từng bước đi lên vững chắc, mục tiêu đào tạo của Nhà trường ngày càng mở rộng và phát triển đa dạng với 2 hệ đào tạo: Phổ thông Trung học và Dự bị Đại học Dân tộc.
Cho đến nay, trường đã đào tạo được hơn 20.000 học sinh là con em của 32 dân tộc thiểu số thuộc 21 tỉnh miền núi từ Quảng Bình trở ra, trong đó có 170 học sinh thuộc dân tộc rất ít người như: Ngái, Lự, Mảng, Sila, Clao, La Chí, La Hủ, Cống, Pu Péo, Bố Y. Đã có 202 học sinh trở thành Học sinh giỏi Quốc gia, trong đó có nhiều em đạt giải cao: Nhất, Nhì, Ba. Hầu hết các em đang công tác ở khắp mọi miền Tổ quốc, nhiều người đã trở thành những cán bộ giỏi đảm đương các vị trí lãnh đạo từ Trung ương đến địa phương.
Hiện nay trong bối cảnh hội nhập và có nhiều thách thức mới của cả dân tộc, sự cải cách mạnh mẽ trong giáo dục, trường Phổ thông Vùng cao Việt Bắc xác định rõ chiến lược phát triển của Nhà trường đến năm 2015 thông qua nghị quyết của Đại hội Đảng bộ lần thứ XX với chủ đề “Nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của toàn Đảng bộ, đổi mới toàn diện, phát huy tiềm năng, thế mạnh để xây dựng trường Phổ thông Vùng cao Việt Bắc đa hệ đào tạo và phát triển bền vững”, để xứng đáng là nơi tạo nguồn cán bộ dân tộc thiểu số thực sự có trình độ và phẩm chất đạo đức tốt, đồng thời nâng cao vị thế của Nhà trường trong hệ thống giáo dục cả nước.
Là một trường Dân tộc nội trú đa hệ, đa dân tộc thuộc vùng sâu, vùng xa. Đối tượng học sinh không qua thi tuyển nên mặt bằng kiến thức thấp, không đồng đều, phong tục tập quán đa dạng nếu không muốn nói là lạc hậu, nên rất dễ xẩy ra những va chạm do đặc thù về tập quán, lối sống riêng của từng dân tộc. Nhiều học sinh do chưa ý thức được tầm quan trọng của việc học, thậm chí có trường hợp còn chưa nói thạo cả tiếng Việt, khi vào trường mang theo cả những thói hư tật xấu, sinh hoạt tự do vốn có từ địa phương. Bên cạnh đó, do đặc thù là trường tập trung các học sinh dân tộc ít người nên kẻ địch và các phần tử tiêu cực luôn tìm cách lôi kéo, tác động xấu vào học sinh nhà trường. Chính vì vậy, việc dạy và học ở các trường Dân tộc nội trú nói chung và trường phổ thông Vùng cao Việt Bắc nói riêng đòi hỏi mỗi cán bộ giáo viên đều phải có trình độ chuyên môn tốt, đồng thời phải có tâm huyết với nghề và một tầm nhìn sâu rộng. Đối với các học sinh vùng dân tộc thiểu số, bên cạnh việc dạy chữ thì việc hoàn thiện nhân cách cho các em là một việc làm vô cùng quan trọng. Bởi các em đến đây hầu hết có những hoàn cảnh đặc biệt, ít có sự quan tâm hổ trợ từ gia đình. Người giáo viên không chỉ đơn thuần là người có trình độ chuyên môn giỏi mà còn là một người cha người mẹ có tấm lòng yêu trẻ, tâm huyết với nghề, biết lắng nghe và chia sẻ, sẵn sàng hy sinh cho những học trò thân yêu.
Hơn 50 năm qua, các thế hệ thầy trò trường phổ thông Vùng cao Việt Bắc luôn khắc ghi trong trái tim lời Bác dạy và thực hiện tốt cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, tăng cường giữ vững khối đoàn kết giữa các dân tộc, đổi mới toàn diện đưa Nhà trường vượt qua những thách thức để hội nhập và khẳng định vị thế trong hệ thống giáo dục cả nước. Cuộc cách mạng trong sự nghiệp đào tạo của trường phổ thông Vùng cao Việt Bắc là kết quả của công sức, trí tuệ, sự đổi mới không ngừng của toàn thể cán bộ giáo viên, học sinh dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng ủy, Ban giám hiệu nhà trường đã viết tiếp trang sử vàng chói lọi cho một ngôi trường – cái nôi tri thức cho con em các đồng bào dân tộc thiểu số có bề dày lịch sử phấn đấu, trưởng thành và phát triển.
Hàng năm tỷ lệ tốt nghiệp, tỷ lệ học sinh giỏi cấp tỉnh của học sinh nhà trường luôn đứng trong tốp trường dẫn đầu của tỉnh Thái Nguyên. Từ năm học 1995- 1996, nhà trường cử học sinh tham dự kỳ thi chọn học sinh giỏi Quốc gia. Đến nay, đã có 202 em học sinh dân tộc thiểu số của trường đã trở thành học sinh giỏi Quốc gia, trong đó có nhiều em đạt giải nhất, nhì, nhiều em thuộc dân tộc rất ít người như: HMông, Dao, Sán Chí... Đặc biệt từ năm học 2008-2009 đến nay, kỳ thi chọn học sinh giỏi Quốc gia chỉ còn một bảng, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã quyết định trường phổ thông Vùng cao Việt Bắc là một đơn vị dự thi độc lập như các tỉnh, thành phố khác trong cả nước. Trước thách thức khó khăn đó, Đảng ủy, Ban Giám hiệu nhà trường đã mạnh dạn thành lập khối Chuyên. Tài năng, tâm huyết và sự hy sinh thầm lặng của tập thể lãnh đạo, cán bộ, giáo viên cùng sự nỗ lực của các em học sinh đã tiếp tục làm nên những mùa giải rực rỡ. Số lượng học sinh dân tộc thiểu số của nhà trường đạt giải học sinh giỏi quốc gia vẫn luôn được duy trì và phát triển.
Những học sinh đạt giải đã trở thành sinh viên khá, giỏi, có nhiều em được tuyển chọn vào lớp cử nhân tài năng, lớp chất lượng cao khi vào đại học. Tại lễ tuyên dương học sinh giỏi tiêu biểu là người dân tộc thiểu số toàn quốc do Ủy ban Dân tộc tổ chức tại thủ đô Hà Nội năm 2010, trong số 69 học sinh tiêu biểu có 11 em là học sinh của trường phổ thông Vùng cao Việt Bắc.
Riêng năm học 2010 -2011, tỷ lệ đỗ tốt nghiệp trung học phổ thông đạt 99,7%; thi đỗ đại học, dự bị đại học, cao đẳng đạt 92%. 14 em đạt giải học sinh giỏi quốc gia, 207 em đạt học sinh giỏi cấp tỉnh, 269 em đạt Học sinh giỏi cấp trường.Lần đầu tiên nhà trường cử học sinh tham dự trại hè Hùng Vương khối các trường Chuyên khu vực trung du và miền núi phía Bắc đạt 16 huy chương (2 Vàng, 4 Bạc, 10 Đồng)
Với những thành tích đã đạt được, nhà trường đã được Đảng, nhà nước tặng thưởng nhiều phần thưởng cao quý: Huân chương Độc lập hạng Ba (2002); Huân chương Lao động hạng Nhất (1997); Huân chương Lao động hạng Nhì (1989); Huân chương Lao động hạng Ba (1983); Cờ thi đua của Thủ tướng Chính phủ (2010); Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ (2007); Cờ thi đua của Bộ Giáo dục và Đào tạo (2010); Đảng bộ trường phổ thông Vùng cao Việt Bắc liên tục được công nhận danh hiệu: Đảng bộ trong sạch vững mạnh. Năm 2010 Đảng bộ Nhà trường được công nhận Đảng bộ trong sạch vững mạnh tiêu biểu. Nhà trường liên tục được công nhận danh hiệu: Tập thể Lao động xuất sắc. Nhiều đồng chí cán bộ, giáo viên của nhà trường được phong tặng danh hiệu cao quý như: Nhà Giáo Nhân dân, Nhà Giáo Ưu tú, Chiến sĩ thi đua Toàn quốc, Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ, Chiến sĩ thi đua cấp Bộ.
Không chỉ bằng lòng với kết quả đã đạt được, trong bối cảnh hội nhập, trường phổ thông Vùng cao Việt Bắc xác định rõ mục tiêu mới: không ngừng tạo nguồn cán bộ như trước mà phải tạo nguồn cán bộ giỏi, thực sự có trình độ và tư cách đạo đức tốt. Những thế hệ học sinh từ mái ấm thân yêu này đi đến những miền tổ quốc xa xôi. Họ mang theo mình hành trang quý giá nhất đó là kiến thức, những tấm gương sáng về tinh thần lao động không mệt mỏi của những người thầy, người cô đang ngày đêm tiếp lửa truyền thống để thắp sáng cho tương lai. Đó là ngọn lửa kết tinh của trí tuệ và khát vọng vươn lên.